BAHAİLİĞİN TARİHİ
1844'te Seyyid Ali Muhammed'in (Bab) yeni bir çağın geldiğini ve yeni bir elçinin geleceğini ilan etmesiyle temelleri atılan Bahailik, Babi inancının bir uzantısı olarak 1800'lerde doğan bir dindir. Bahailiğin kurucusu Mirza Hüseyin Ali'dir ve lakabı Bahaullah'dır. Bahaullah, 21 Nisan 1863 tarihinde Bağdat'ta sürgünde iken peygamber olduğunu ilan etmiştir.
Dinin doğuşu İran'ın içinde bulunduğu sosyal ve kültürel kötü şartların sayesinde gelişmiştir çünkü o dönem halk bir nevii kurtarıcı beklemektedir. Baskıcı İran hükümetinin uygulamaları, halkın ekonomik olarak git gide ezilmesi gibi hususlar, hükümetin iç ve dış karışıklıklara çözüm bulamaması gibi nedenler bu süreci hızlandırmıştır.
Hükümet halk üzerinde tam bir otorite kuramayınca ulema güç kazanmış ve halkın üzerindeki etkisini artırmıştır. Bundan dolayı Bahailik kendine taraftar bulmakta biraz zorlansa da ırkçılık, sınıfçılık gibi ayrımların var olması Bahailik dininin taraftar bulmasını kolaylaştırmıştır.
PRENSİPLERİ
19.yy'da Bahaullah tarafından İran'da kurulan, bütün insanların ruhani birliğini vurgulayan ve tek tanrılı bir din olan Bahailik 3 ana prensibe sahiptir ve öğretileri için temel oluşturur. Bu 3 prensibi sıralayacak olursak:
- İlki tanrı birliğidir. Yani tüm yaratılışın kaynağı olan tek bir tanrı vardır.
- İkincisi din birliğidir. Yani tüm büyük dinler aynı tanrıdan gelmektedir, aynı ruhani kaynağa sahiptir.
- Üçüncü prensip ise insanların birliğidir. Bununla söylenmek istenen bütün insanların eşit yaratıldığı, çeşitlilikleri, farklılıkları ile bir araya getirildikleri, ırk, kültür gibi çeşitliliklerin takdire ve kabule değer görülmesi gerektiğidir.
BAHAİ İNANIŞLARI
Bahai dinine göre insanın var olma amacı dua etmek, tefekkür ve insanlığa hizmet etmek yolu ile Tanrı'yı sevmeyi öğrenmek ve onu tanımaktır.
Bir zamanlar Babi hareketi ile olan ilişkisinden dolayı hapsedilen, İran'dan Osmanlı'ya sürgün edilen Bahaullah, Bahailik dinini 19.yy'da İran'da kurdu. Ölümü sırasında ev hapsinde olan Bahaullah'ın oğlu Abdülbaha, Avrupa ve Amerika'da ilerletme kaydetti fakat zamanın İran'ında hala yoğun bir zulme maruz kalıyordu. Abdulbaha'nın ölümünden sonra Bahai toplumunun liderliği bir kişiden çıkıp idari düzene evrilerek yeni bir şekil aldı. Günümüzde 200'den fazla ülkede 5.000.000 üzerinde Bahai bulunmaktadır.
Bahailiğe göre diğer dinler, zamanın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde, insanların kapasitesine göre, ilahi elçiler tarafından ortaya çıkmıştır. Yani Bahailik, birçok dinden farklı olarak diğer dinlere "tü-kaka" demez. Örneğin bir müslümana göre Hinduizm yada Budizm "saçmalıktır" fakat Bahailiğe göre o da aynı tanrıya hizmet eden ve dönemin şartlarına göre bir elçinin ortaya çıkardığı dinlerdendir.
Bahailiğin kutsal metinleri özellikle İsa, Musa, Muhammed gibi İbrahimi şahsiyetlerden bahsettiği gibi Krişna, Buda gibi Dharma dinlerinin önemli şahsiyetlerinden de bahsetmektedir ama Bahailere göre gönderilen en son elçiler Bab ve Bahaullahtır. Fakat yine de gelecekte ihtiyaca göre yeni elçiler gönderilebileceği inancı vardır. Çünkü Bahai inancına göre sırayla gelen peygamberlerden her biri daha sonra gelecek olan peygamberin haberini vermektedir.
BAHAİ ÖĞRETİLERİ
- Allah birdir.
- Tüm ilahi dinlerin temeli birdir.
- İnsanlık âlemi birdir.
- Din, bilim ve akıl ile uyum içinde olmalıdır.
- Irksal, dinsel, etnik taassuplar terk edilmelidir.
- Kadın ve erkek eşittir.
- Genel barış için çalışılmalıdır.
- Eğitim zorunludur ve evrensel eğitim hedeflenmelidir.
- Serbest düşünce ile gerçek araştırılmalıdır.
- Aşırı zenginlik ve yoksulluk kaldırılmalıdır.
BAHAİLERİN KUTSAL KİTAPLARI
Kitab-ı Akdes, diğer isimleriyle En Kutsal Kitap, Akdes Kitabı, Bahai dininin temel yasalarını ve dinin hükümlerini içerir.
Kesin Bilgi anlamına gelen İkan Kitabı ise Tevrat, İncil ve Kur'an'daki birtakım ayetlerin açıklamalarını ve bazı ilahiyat konularını ele alır.
Saklı Sözler anlamına gelen Kelimat-ı Meknune, Kurdun Oğlu Risalesi gibi kitapları da bulunmaktadır.
BAHAİLİKTE İBADET
Bahailikte de tıpkı İslamiyet'teki gibi dua, namaz, oruç gibi kurallar vardır fakat namaz bireysel bir tapınmadır yani toplu namaz yoktur.
Oruçları da diğer dinlere göre farklılık gösterir, 2-21 Mart tarihleri arasında kutsal sayıları olan 19'dan oluşan bir Bahai ayı süresince oruç tutarlar. Dua, oruç, namaz gibi ibadetler kişiyi meditasyona yöneltmek, karakterini düzeltmesi için kişiye yol göstermek amaçlıdır ve bu ibadetler bireyin kendi sorumluluğundadır.
ELEŞTİRİ & İNCELEME
Her ne kadar İbrahimi dinlere benziyor olsa da "Kadın ve erkek eşittir" , "Din, bilim ve akıl ile uyum içinde olmalıdır" gibi öğretileri ile onlardan ayrılıyor. Nedeni ise örneğin bir müslümana göre Kur'an hatasızdır, fakat günümüzde Kur'an'ın içindeki bilimsel bilgilerin çoğunun hatalı olduğu ortadadır (bilimle ilgilenmeyen inançlı kesim yazanları doğru zannediyor). Aynı şekilde İncil ve Tevrat'ta da bilimle ve akıl ile uyuşmayan metinler bulunmaktadır.
Bir diğer husus olarak ise kadın ve erkek özellikle İslamiyet ve Musevilikte eşit görülmemektedir. Fakat yine de bunlar Bahailiğin gerçekten bir yaratıcı tarafından gönderildiğini yada peygamber seçip gönderdiğini, o kadar dine rağmen tekrar, bu işi hiç beceremiyormuş gibi Tanrının yeni bir din yarattığını ıspatlamaz.
Demem o ki, diğer dinler gibi, Bahailik'te tamamen çevresindeki insanları yönetmek için, insanlar tarafından kurulmuş bir dindir. Çünkü hep belirttiğim gibi tanrının başarısız bir stajyer gibi sürekli din göndermesi, üstelik onları kalıcı kılamayıp koruyamaması mantıksızdır. Kendi varlığını (eğer var ise) kanıtlamak isteyen tanrı, kitap ve elçiler yollamak yerine, çok daha kolay şekilde varlığını insanlara ıspatlayabilir.
Fakat yine de Bahailiğin diğer tüm dinleri kucaklayışı, kadın ve erkeği eşit görüşü, bilime uymak zorundayız demesi diğer birçok dine göre onu daha ılımlı bir din yapıyor. Fakat ılımlı bir görünüme sahip olması, tıpkı diğer dinlerin yüzünden olduğu gibi ilerde ayrımcılığa, din tüccarlığına, savaşlara vb. birçok etkiye sebep olmayacağı anlamına gelmiyor...
Kaynaklar:
Dictionary 2017 | Hutter, 2005. pp 737–740 | Affolter, 2005. pp 75–114 | Smith, 2008. pp 56 | Smith 2008, pp. 107–9 | Süleyman Özkaya, “Osmanlı Devleti’nde Marjinal Bir Hareket: Bahâîlik”, Türkler Ansiklopedisi, XII, 111 | Muhammed Ebu Zehra, İslam’da Siyasi ve İtikadi Mezhepler Tarihi, çev. E. R. Fığlalı-Osman Eskicioğlu, Yağmur Yayınevi, İstanbul 1970, s. 267 | Bahais believe, erişim tarihi: 18 Ağustos 2013 | Social principles, erişim tarihi: 18 Ağustos 2013 | Bahai Calendar/bahai.org http://reference.bahai.org/en/t/je/BNE/bne-145.html | Since the Baha'i Faith's birth it has faced resistance and persecution from Iran. Many Baha'is have become martyrs and many are imprisoned, Although in Iran Christians and Jews are permitted to freely practice their religion, Baha'is are denied that right. (Ostling, 1984:73) http://religiousmovements.lib.virginia.edu/nrms/bahi.html | A Faith Denied-Report on persecution of Bahais in Iran, http://www.leithjb.net/blog/2007/01/25/a-faith-denied-report-on-persecution-of-bahais-in-iran | "Bahá’í House of Worship for South America". http://templo.bahai.cl | Abdu’l-Baha, Selections from the Writings of Abdu’l-Baha, Baha’i Publishing Trust, y.y., 1978, s. 79-80 | Abdu’l-Baha, Selections from the Writings of Abdu’l-Baha, s. 86 | Abdu’l-Baha, Paris Talks: Addresses Given by 'Abdu'l-Baha in 1911, Baha'i Publishing, 2006, s.162 | Abdu’l-Baha, The Promulgation, s. 182 Abdu’l-Baha, The Promulgation, s. 166 | Moojan Momen, A Short Introduction To The Baha’i Faith, One World, Finland, 1997, s.40 | Moojan Momen, A Short Introduction To The Baha’i Faith, One World, Finland, 1997, s.55
