Pandeizm, Panteizmin uzlaşabilir unsurlarını Deizm ile birleştiren, her birinin açık soruları diğerinin yönleriyle cevaplamaya çalışan teolojik bir sistemdir. Deizm, Tanrı'nın Evreni yarattığını ve daha sonra onu kendi yönetim dinamiklerine göre işletmek ve geliştirmek için bıraktığını önermektedir. Panteizm, Tanrı'nın bir Evrene eşdeğer olduğunu ve yaratılmadığını, ancak her zaman var olduğunu ve Tanrı'nın yöneten dinamikler olarak çalıştığını önermektedir. Pandeizm, her ikisinin de doğru olduğunu, Tanrı'nın Evreni yarattığını, ancak "bırakmadığını", bunun yerine tamamen her şeyin yapıldığı enerjiyle ve her şeyin içinde bulunduğu bilinçsiz yöneten dinamikler olduğunu sonucuna varır.
Evrenin kendisinden oluştuğu Yaratıcının arkasındaki nedeni açıklamak için bazı teoriler formüle edilmiştir. Örneğin Tanrı'nın varlığı yalnızca ayrı varlıklar yoluyla deneyimleme arzusuna sahipti; bu, ancak atomları oluşturan atom altı parçacıklardan zekanın evrimine kadar değişen düzenli karmaşıklık üreten bir evrende başarılabilen bir özellikti. Pandeistler bu Yaratıcı'nın bilinçliliğini evrenin yaratılması üzerine onayladığını ve Pandeist Tanrısının insanın acı çektiğinden haberdar olmadığını iddia etmektedir. Pandeistlerin inandığı bu Yaratıcı, Evrenin yaşanmış olduğu deneyimden haberdar olmaya ihtiyaç duymaz ve gerçekten bu deneyimden haberdar olamaz çünkü tamamen Evren haline gelmiştir.
Pandeizm evrenin durumunu herhangi bir teolojik modelin en az varsayımı ile açıklar. Yaratıcı'nın yalnızca yeterince güçlü, yeterince zeki ve motive edilerek hiç yaratılmaya gücü yetmediği ve şu anda bilinçsizce bu yaratılışın altında yattığı varsayılmalıdır. Tüm mucizeler, vahiyler, kutsal yazılar, kehanet, duygu vb. şeyler bilinçaltı gücün tezahürüdür. Ayrıca, hareket etmeyi ya da harekete geçmeyi seçmeyen, kendine ve yarattıklarına karşı olacak kötü varlıklar var etmemiş (şeytan vb) bilinçli ve aktif bir Tanrı olduğunu varsaymak zorunda kalmaz.
Bu inanç modelinin diğer bir yararı da, bilimsel keşif ile tutarlı olmasıdır - Bilimin, Evrenimizin nasıl basitçe işlediği konusunda keşfedilen şeylerin hepsi, Yaratan'ın yarattığı / oluşturduğu anda yönlendirdiği dinamiklerin ortaya çıkmasıdır.
Ve bu model, her şeyin Yaratıcı'nın bir parçası olduğunu ve bu yaratıcının eylemlerimizin sonuçlarını bizden deneyimlediğini önermiş olduğu için aynı zamanda ahlakın temelini içerir.
Yazan: Anu
