KORE ŞAMANİZMİ RİTÜEL VE UYGULAMALARI

Şamanizm Kore'de tarih öncesi çağlardan günümüze kadar geniş bir alanda uygulandı. Kuzeydoğu Asya ve Arktik kültürlerinden kaynaklanan bir inanç sistemidir ve şamanizm terimi pek çok farklı kültürde daha geniş bir anlam kazanmış olmasına rağmen, eski Kore'de kendi atadığı uygulayıcıların yaşamaya yardımcı olmak için ruh dünyası ile temas ve nüfuz etme sözü verdiği orijinal şeklini korumuştur. Şamanlara, değerlerine inananlar tarafından yetki verildi. Bu yüzden Şamanizm bir din değildir ve hiçbir hiyerarşik rahiplik sistemi, metni veya hiçbir dogması yoktur. Kore'nin kayıtlı tarihinin çoğu için, Budizm resmi devlet diniydi, fakat şamanizm sıradan büyük köylü nüfusu için önemli olmaya devam etti. Eski Kore kültürü üzerindeki etkisi, hayatta kalan sanat, mimari, edebiyat ve müzikte en somut olanıdır.

RİTÜEL VE UYGULAMALAR
Korece “yanlış” ya da “batıl inanç” olarak adlandırılan şamanizmde, yaşamın ötesinde başka bir dünya olduğu ve bu ruh dünyasında insan ilişkilerini etkileyebilecek iyi ve kötü varlıklar olduğu düşünülmektedir. Buna ek olarak, şamanizm, ağaçların, dağların, kayaların ve akarsular gibi doğal özelliklerin kendi ruhlarına sahip olduklarına ve yer, tapınak ve mezarların yerleştirildiği yer olan geomanlık düşüncesine sahip oldukları yerlerde, animizm unsurları ile karıştırıldı. Örneğin, dikkate alınacak ve bu ruhsal konutların ve yaşam kuvvetlerinin konumlarından en iyi şekilde yararlanacak şekilde dikkatle düşünülür. Bir şaman, en azından inananlar için, yalnızca bu ruhlarla iletişim kurmak değil, dünyalarına girmek için de bir yeteneğe sahiptir. Alternatif olarak, bir kut ritüeli içinde, bir ruhaniyet veya belirli bir tanrı şamanın bedenine geçici olarak sahip olabilir veya birlikte yaşayabilir ve bir konuşma yapabilir. Bunu, davul çalma ve zil çalma eşliğinde uzun süreli şarkı söyleme ve dans yoluyla ulaşılan değişmiş bir bilinç veya trans durumunda yapar. Son olarak, şamanlar iyileştirici güçler ve doğurganlık ve uzun ömür gibi vücut üzerinde olumlu etkileri teşvik etme yeteneği ile de ödüllendirilmiştir.

Kadın şamanlar “mudang” olarak bilinirken, erkekler “paksu” ya da “pansu” olarak biliniyordu, çünkü eskiden çok daha fazlası vardı, çünkü büyük bir kısmı kadınların takip etmesine izin verilen dört işten biriydi. Şaman olmak belirli bir tören, öğrenme veya inisiyasyon gerektirmiyordu. Mudang'ın kızları genellikle annelerinin ayak izlerini takip ettiler ve şamanlar oldular. Şamanların yeteneklerini yerine getirebilecekleri ama ihtiyaç duydukları her yerde gerçekleştirilebilecek özel bir yeri veya tapınağı yoktu fakat Dağ Tanrısı'na bağlı dağlık bölgelerdekiler gibi bazı şaman türbeleri de mevcuttu.

Şamanların herhangi bir özel kuruluşla ya da herhangi bir dini sorumlulukla hiçbir bağlantısı yoktu, inananlar onları bunu göze alarak görevlendirdiler. Ancak, birçok insan bu dünya ile ruh alanı arasında bir araç olarak hareket etme yeteneklerine inanmıştı. Bir grup ruh, özellikle de atalarından kalma ruhlardan olan "chosang" insanların baş belası olabilirdi ve her türlü olumsuz olay için suçlanırlardı. Daha sonra bir şaman bu ruhlarla temas kurmak ve huzursuzluklarının sebebini bulmak için kullanıldı, böylece yaşamın işlerinden ayrılmak üzere uğurlanırdı.

"Mudang" ve "paksu" nun Şamanlar için eski Kore halk toplumlarının toplum liderleri arasında yer aldığı düşünülüyordu, hatta belki de tek hükümdar olmuştu. Erken Silla krallarının şartlarından biri "chachaung" ya da şaman olmak idi. Bu olasılık, Silla krallığının 5. ve 6. yüzyıldan kalma kraliyet mezarları olan altın kronların tasarımlarıyla daha da ileri sürülmüştür. Bu kuronlar ağaç benzeri uzantılara, Şamanizm sanatında yaygın olarak bulunan bir motife ve Sibirya kabilelerinden gelenlere benzer. Çağdaş Baekje (Paekche) krallığı, kraliyet kronları için bir tür dallanma gibi süslemeler de üretti. Kore mitolojisi, Koreli ırkın Dangun'un kurucusu olarak şamanist niteliklere veya mirasa sahip olduğu gibi liderlerini tanımlamaktadır ve bazen sanatta Sansin olarak resmedilmiştir.

Yazan & Çeviren: A.Kara

ŞAMANİZM

Şamanizm ata ruhlarına ve doğa varlıklarına tapınmaya, saygı duymaya dayanan eski bir inanç biçimidir. Eski bir şifa geleneği ve yaşam biçimi olan Şamanizm, doğa ile insan bağı üzerine odaklanır ve her yaratılışın esenliğini geliştirir. Şaman hayatının temel yönleri arasında, yolculuk, tören, kutsal dans ve doğada iktidar mekanlarına yapılan ziyaretler sayılabilir. Şamanlar bu dünya ile ruh dünyası arasında aracılık yapan, törensel ritüelleri yerine getiren, halkın iyileştiren ve Şamani yolda rehberlik eden liderlerdir. Bir şamanın hayatı köyüne aittir ve ailesinin, topluluğunun ve yaratılışın refahının sağlanması onun sorumluluğundadır. Bu görüşle Şamanlar hem kişisel hem de gezegen düzeyinde denge ve uyumu sağlamaya yardımcı olduğuna inanırlar.

Şaman ismi sa- "bilmek" fiilinden oluşur; yani Şaman, kelimenin tam anlamıyla "bilen"dir. Şamanizmin Sibirya kavimlerinde yaygın olduğu ve bu kavimlerin inançlarını, merasimlerini ifade eden bir terim olduğu görülür. Mançu-Tunguz halklarının kullandığı Şaman kelimesini duyan Avrupalı gezginlerden sonra bu ismi Sibirya sihirbazlarına verilmiştir bir isim olarak yaygınlaşmıştır. Tarihsel kayıtlara bakıldığında Şamanlığın orta yaş çocukluktan itibaren her yaştaki kadın, erkek ve trans bireyi kapsadığı görülür; ki bu da Şamanizm'in ırk-cinsiyet gibi ayrımlara karşı olduğunu gösterir. Bununla birlikte Şamanizm, daha geleneksel olarak şifacı, dini lider, danışman ve meclis üyesi gibi rollerin birleştirildiği yerli grupları tanımlamak içinde kullanılmaktadır.

Bu anlamda Şamanlar, diğer Kuzey Kutup halkları, Amerikan Kızılderelileri, Avusturalya Aborjinleri ve geleneksel kültürlerini 20.yy'a kadar koruyan San gibi Afrika grupları arasında özellikle yaygındır. Ayrıca zamanla çok geniş topraklara yayınlan Şamanizm, Türk-Moğol toplumlarında önemli bir tarih ve geçmişe sahiptir (Hala Şamanizm yolunda giden Türk-Moğol toplum ve kabileleri bulunmaktadır)

Tarihi belgeler incelendiğinde, Gök Tanrı(Tengri), yer, güneş, su, atalar ve ateşin eski Orta Asya Şamanizminin temelleri olduğu görülür. Bu bağlamda Asya Halklarının inandığı Şamanizmin merkezinde insan-doğa bütünlüğüne ek olarak uyumu da önemli yer alır.

Evrendeki her şeye uyum sağlama yolunda olan Şamanizm, bu yolla evren, dünya, hayvan, insan ve bitkileri bir bütün olarak düşünüp inanırken, inanıp uyguladıkları "uyum"un tüm varlıkları yarattığı için kutsal sayılan dünya ve gök arasında da olduğuna ve dünya ile göğün yaratma işini birlikte, uyum içerisinde yaptığına inanılır. Asya'nın özellikle göçebe halklarındaki yer ve suya olan saygının özünü de bu inanış oluşturuyordu.

Şamanizm inancında insan neslinin hayatının sonsuz bir devam ve döngüsü yer alır. Atalar kültünün hakim olduğu bu inanç sistemine sahip biri kendini, daha önce yaşayan atalarına ait bir hayatın devamı olarak görür ve saygı duyar. Bu hayat devamı ve döngü inancı gereği insan kendisini de sonraki nesillerde görür ve bu Şamanlara göre var oluşun ana anlamıdır. Her birey bir önceki atasının hayatını devam ettirdiğinden ve kendilerinin de hayatlarına yeni nesiller devam edeceği için çocuk ve torunlarına eğitim vermek, toplum yararına olacak iyi biri olarak yetiştirmek, hayata karşı hazırlamak büyük önem taşır.

İnançlarına göre gökyüzüne hakim olan iyilik Tanrıları ve yer altına hakim olan kötülük Tanrıları hüküm sürer. Tanrılara ek olarak ağaçta, taşta, suda, ateşte, ayda ve güneşte uyuyan ruhlar olduğuna inanan Şamanlar, Tanrı ve ruhlarla insan arasında aracılık görevi görürler. Türklerin eski inancı olan Şamanizm inancında iyi ruh Ülgen, kötü ruh ise Erlik diye adlandırışmış olup Ülgen'in iyi ruhların başında durup onları yöneten, emir veren Tanrı olduğuna inanılmıştır. Tanrı, ve en büyük ruh olarak ise, gökyüzünün en üstünde bulunan insan biçimindeki bir varlık olarak tasavvur edilmiş olup gökte yaşayan bu ulu ruhun insanları, ova, ateş, yer, gök, yıldız ve güneşi yaratarak kainatın düzenini sağlamakta olduğuna inanılır. Bu inanışın eseri olarak yaşanan tabiat olaylarının Tanrının veya bazı ruhların eseri olduğu görüşü vardı.

Yazan: Anu