BİR DÖVÜŞ OYUNUNUN ÖTESİ : "MORTAL KOMBAT" MİTOLOJİSİ
Özellikle benim gibi 90'lı yıllara, kara kutu, Atari ve Sega gibi oyun
konsollarının ülkeye gelip popüler olmaya başladığı döneme aşina olanlar için
en unutulmaz oyunlardan biri "Mortal Kombat" serisidir. Fakat birçok
oyun gibi o da temelinde mitolojiyi barındırır. Karakterleri ile geniş bir
mitolojiye ev sahipliği yapar. Sadece uydurulmuş efsanelere değil, çeşitli
dünya mitolojilerinden ögelere sahiptir. Bu makalede Mortal Kombat'ta görünen
ve temeli gerçek mitoslara dayanan yönlere bakacağız.
Mortal Kombat çok sayıda farklı alemler fikrini ortaya çıkarır. Her diyarın
temsilcileri, var olan diğer tüm alemleri ele geçirmek ve zapt etmek isteyen
Outworld'den, yani diğer gezegen ve alemlerden gelen savaşçılarla savaşmak
zorundadır. Dünya Alemi “Evrenin mücevheri” olduğu için nihai ödül de budur.
Fakat çok sayıda alem fikri yeni bir şey değildir. Aslında bu fikir oldukça
eskidir. Eski İskandinavlar mitolojilerinde dokuz temel alandan bahseder. Bu
alemler arasında insanların yaşadığı yer Dünya Diyarı Midgard'dır. Diğer
alemlerin sakinlerine gelince, Asgard'ın tanrıları insanlara karşı iyi bir
tutum sergilerken Jotunheim'in buz devleri gibi bazıları onlara düşmanca
davranırlar. İskandinav mitolojisinin dokuz diyarı Yggdrasil adlı dünya
ağacının dalları ile birbirine bağlanmıştır.
Tabi İskandinav mitolojisi diğer alemlerden bahseden tek inanç sistemi
değildir. Diğer kültürler ve dinler de başka gezegen veya alemlerden gelerek
Dünya'yı ziyaret eden tanrılardan bahseder.
Evrende tahminen 17 milyar gezegen var. Ya gezegensel bir felaketin dinozor
yada benzeri canlıları yok etmediği bir gezegen varsa ve sürüngen yada
dinozorlardan bir tür insansı varlık evrimleştiyse? Bu tarz teorileri çokça
duymuşsunuzdur, hatta en bilinenlerden biri sürüngen imgesinin üzerine inşa
edilmiş konulardan biri olan Reptilian'lardır. Bu teoriye göre sürüngenlerin
ana dünyasında sürüngenler gelişir ve bütün bir medeniyet inşa eden, zeki
insansı varlıklara dönüşürler.
İşte bu tema Reptile adlı karakter ile Mortal Kombatta'da görülür ve güçlü
savaşçılar olmalarına rağmen bu sürüngenler alemi nihayetinde Outworld
tarafından fethedilir. Yine de sürüngenlerden evrimleşen insansı varlıklar
teorisi ilginç olmaya devam etmektedir. Bu teori Süper Mario Kardeşler
serisinde bile kullanılmıştır.
Mortal Kombat'taki Kraliçe Sindel bir Edenia'lıdır. Kendine özgü çığlığı Kelt
folkloründeki Banshee'lere özgü bir özelliktir. Banshee İrlanda mitolojisinde
ortaya çıkan bir varlıktır ve bu varlığın İrlanda kabilelerinden birinin aile
üyesi öldüğünde çok yüksek sesle çığlık attığı söyleniyordu. Bu varlıklar uzun
saçlı ve kırmızı gözlü kadınlar olarak tanımlanmıştı. Kraliçe Sindel'de
rakipleriyle savaşırken kullandığı uzun saçların yanı sıra kendine özgü bir
çığlığa sahiptir. Yani bir Banshee'dir.
Efsun genellikle büyü için kullanılan başka bir terimdir. Bununla birlikte
Latince'de büyücülük, zararlı büyü anlamına gelen “kötülük” veya “günah”
anlamlarına gelen “maleficium” terimiyle de ilişkilidir. Mortal Kombat'ta da
büyücülük büyük ölçüde kara büyü ile ilişkilendirilmiştir.
Outworld'ün usta büyücüsü, kötü şöhretli Shang Tsung'dur. Fatality, yani
bitirme hamlesini kullanırken mağlup olmuş düşmanlarının ruhlarına el
koymasıyla tanınır. Mortal Kombat hikayesine göre Shang Tsung eskiden insandı
ve imparator Shao Kahn'dan karanlık sanatları öğrendi. Shang Tsung yüzyıllar
boyunca birçok ruhu aldığından, Raiden, Shang Tsung ile yüzleşmenin "bir
düşmanla değil, düşman lejyonuyla karşı karşıya olmak" anlamına geldiğini
söyler. Ruhlara el koyma veya onları emme fikri çok eskilere dayanır.
İblislerin şeytani anlaşmalar aracılığıyla ruhları talep ettiği söylenir.
Buradaki diğer bir konu, birinin Chi'sini veya hayati enerjisini alma
fikridir. Çin mitolojisinde tıpkı savaşta yendiklerinin ruhlarını emen Shang
Tsung gibi bir karakter vardır. Jiangshi adlı bu karakter insanların yaşamsal
gücünü emerek beslenen bir vampir türüdür.
Bazı mitoslarda cehennem ziyaretinin insanları bir daha asla eskisi gibi
olamayacak şekilde değiştirdiği söylenir. Mortal Kombat'ta bu durum büyücü
Quan Chi tarafından yönetilen Aşağı Alem yani Netherworld'ü ziyaret edenler
için de geçerlidir. Quan Chi’nin müdahalesinin bir sonucu olarak Mortal
Kombat’ın bazı savaşçılarının hortlaklara dönüştüğü görülür.
Hortlaklar, canlıları rahatsız etmek için diriltildiğine inanan ölü
bedenlerdir. Hortlaklara olan inanç, günümüz Romanya'sının kırsal
kesimlerinde hala devam etmektedir. Romenler hortlaklar için "strigoi"
terimini kullanırlar. İnanışa göre bunlar, yaşayan akrabalarına veya ona
haksızlık edenlere musallat olmak için dirilerek mezarından çıkan ölmüş
insanlardır.
Bir diğer önemli karakter Raiden'dir. Raiden "gök gürültüsü ve şimşek tanrısı"
dır. Fujin ise rüzgarı kontrol eder. Raiden, Dünya Diyarı'nın koruyucusu ve
Turnuvada Outworld'e karşı mücadele eden savaşçıların akıl hocasıdır.
Japon mitolojisinde Raiden (Raijin) gök gürültüsü, şimşek ve fırtınaların
tanrısıdır. Kökenleri Şinto dininin başlangıcına kadar dayanır. O, neredeyse
her zaman rüzgar tanrısı olan Fuujin ile ilişkilendirilmiştir ve ikisi
genellikle birlikte tasvir edilmiştir. Fujin (Futen) en eski Şinto
tanrılarından biridir ve mitolojide büyücü benzeri bir iblis olarak tasvir
edilmiştir.
Oyuna sonralardan eklenen, zamanın kumlarını çarpıtabilen ve bunlarla güçlü
bir yumruk sallayabilen, mavi gözlü, iri kıyım Geras'ı ele alalım. Kendine
sağlam bir güven ile "Ebediyen yalnızım" gibi ifadeler kullanan bir dövüşçü.
Geras, adını az bilinen Yunan ihtiyarlık tanrısından almıştır. Fakat
esinlenilen Yunan tanrısı genç değil yaşlıdır.
Mortal Kombat'taki Geras karakteri, uzay ve zamanı bükebilen en büyük 11
kötü Kronika'ya sadık bir hizmetçileri olarak hizmet eder.
Bu ad ise genellikle zamanın kendisi olarak yorumlanan güçlü Yunan Titan
Kralı Kronos'dan gelir. Yunan mitolojisindeki bu Titan, ilerde kendisini
devireceğinden korkarak kendi çocuklarını yutar fakat Zeus hariç. Gaia'nın
öğütlerini dinleyen Rhea Tanrıların kralı Zeus'u kurtarır.
Korkunç böcek kadın savaşçı D’vorah'da Geras gibi isim benzerliği üzerine inşa
edilmiştir. D'vorah, İbranice "arı" kelimesinden gelen bir isimdir. Yani oyun
genellikle takma adları farklı dil ve kültürlerden, onların mit ve
efsanelerinden türetiyor.
Bir diğer karakter Kollector'dür. Bu karakter hem mistik hem de okült hatlara
sahiptir. Hindu tanrıçası Kali ile İncil'deki kötü karakter Mammon gibi
kutsallık karşıtı karakterlerin karışımından yararlanılmış.
Kollector’un çok sayıdaki uzuvları ve mavi rengi Hindu tanrıçası Kali’yi
andırıyor ve tıpkı onun gibi vücut parçalarını toplamaya yatkınlığı var gibi
görünüyor. Zaten isminin İngilizcede toplamak anlamına gelen "collect" den
türetildiği ve toplayıcı anlamına geldiği çok açık.
Bilindiği gibi tanrıça Kali kurbanlarının kafalarından kolye yaparak onları
boynuna asar. Mortal Kombatta'ki Kollector'de kurbanlarının parçalarını
saklar. Örneğin fatality anında rakibinin kalbini ve kafatasını çıkararak
onları çantasına koyar. Ayrıca oyunun tanıtım videolarından birinde
parçalanmış bir koldan parıldayan bir yüzüğü aldığı görülür.
Fakat yıkım ve geçiciliğin bedenleşmiş bir simgesi olan Kali, ucuz ıvır
zıvırları toplamanın çok daha ötesindedir. Yani Kollector’ın Hint mitolojisi
ile olan bağlantıları yalnızca görünüşü, kana susamışlığı ve beden parçaları
toplamasıdır.
Bu nedenle açgözlü tavrı İncil'deki karanlık varlık Mammon'u hatırlatabilir.
Bazıları için Mammon dünyeviliğin somutlaşmış haliyken bazılarına göre
açgözlülüğün efendisidir. İncil'de şöyle bir metin vardır: "Hem Tanrı'ya hem
Mammon'a hizmet edemezsiniz."
Mammon adının kökeni zenginlik anlamına gelen Aramice māmōn'e dayanmaktadır.
Mammon çağlar boyunca farklı kültürlere kadar yayılmış ve farklı formlarla
temsil edilmiştir. Bunlar kırmızı derili, rütbeli iblislerden, çarpık, yaşlı
insanlara kadar değişiklik gösterir. Bu nedenle o sadece aşırılık, ne
pahasına olursa olsun gösteriş yapma ve toplama ihtiyacı ile tanınır.
Mortal Kombat'taki Toplayıcı'da Mammon'un yapısına uygun olarak parlak
mücevherler ve süslü tasmalar takar ve toplar.
Antik tanrılar ilişkisine geri dönersek bakmamız gereken bir diğer oyun
karakteri, tıpkı Son Avatar gibi dört elementi yönetebilen Yaşlı Tanrıça
Cetrion'dur.
Kelebeklere gülümsemek ile insanları kozmik lazerlerle paramparça etmek
arasında gidip gelse de bu karakterin doğurganlık tanrıçasıyla bazı
bağlantıları olabilir. Yani eski Yunan tarım tanrıçası Demeter'in muadili
olan Roma tanrısı Ceres ile.
Cetrion'a düzenlenen perili hasatta kesinlikle bir ipucu var. Yeşillik onun
ayağının dibinde canlanıyor, denge hakkında iğneleyici tabirler kullanıyor
ve büyülü taşlara özel bir düşkünlüğü var.
Demeter yaşamı, ölümü ve aradaki korkunç şeyleri izler. Kızı Persefoni
yeraltı dünyasının kraliçesi olur. Cetrion’un olay örgüsüne fazla
girmeyeceğim ancak "Anneliğin" onun hikayesi boyunca işlenen çok büyük bir
tema olduğunu belirtmem gerek. Bununla birlikte Cetrion'un, Toprak Ana
mitinden motifler barındırdığı da açıktır.
Bunlar, Mortal Kombat serisinin ilham aldığı geniş mitolojiden yalnızca birkaç
örnektir. Gerçekte Mortal Kombat hikayesi çok daha karmaşıktır ve daha detaylı
incelenmesi gerekir.
