DÜNYA ALGINIZI DEĞİŞTİREBİLECEK 6 FELSEFİ DÜŞÜNCE
Felsefe genişleyip büyüdükçe varlığımıza dair düşünceler de artar.
Neden burada olduğumuzu ve hayatın ne anlama geldiğini sürekli merak ediyoruz. Cevap arayışında olan büyük filozoflar varlığımızı ve yaşamı nasıl deneyimlediğimizi açıklamak için kendi felsefi düşüncelerini geliştirdiler. Bu felsefi düşünceler zamanla onların görüşlerini paylaşan savunucuları ve teorilerinin etkisiyle gelişti.
Bazı felsefi düşünceler doğal sezgilerimizle konuşurken bazıları her şeyi sorgulamamızı sağlar. Aşağıda, bildiklerinizi, yaşamın ne anlama geldiğini ve gerçekte ne deneyimlediğimizi sorgulamanızı sağlayacak en ilginç felsefi düşüncelerden bazıları verilmiştir.
DIŞSALCILIK VE ŞİMDİCİLİK
Eternalizm ve Şimdikicilik, zaman deneyimimizle ilgilenen iki felsefi düşüncedir.
Eternalizm geçmişteki, şimdiki ve gelecekteki tüm anların aynı anda var olduğu inancıdır. Bu, her birinin aynı anda olduğu anlamına gelmez ancak geleceğin zaten bizim için ayarlandığı ve onu değiştiremeyeceğimiz anlamına gelir. Bu teori deneylerde öngörülebilirlik ve yeni verilerin keşfi gibi nedenlerden dolayı şu sıralar bilimde popüler.
Şimdikicilik, şimdiki zamanda var olan tek zaman diliminin olduğu fikridir. Geçmiş artık yok ve gelecek henüz yok. Var olan tek şey şu anda olan şeydir. Bu teoriye göre gelecek tamamen kontrolümüz dahilindedir ancak geçmiş artık var olmadığından ve gelecek henüz olmadığından zaman yolculuğu gibi bir durum asla gerçek olamaz.
TEKBENCİLİK (SOLİPSİZM)
Solipsizm bize gerçekten doğrulayabileceğimiz tek şeyin kendi varlığımız olduğunu söyler. Bu görüş aynı zamanda Matrix gibi filmlere de ilham vermiştir.
Bu düşünce ana hatlarıyla beynin vücutta yaşamadığını, sadece yaşamı sürdüren bir sıvının bir fıçıda askıya alındığı ve bilgisayara bağlı olduğu bir senaryoyu belirtir. Bu bilgisayar vücudumuza bağlı olduğunu gördüğümüz elektriksel dürtüleri sağlar. Öte yandan bedenlerimizde ve dünyada yaşadıklarımız bu dürtülerin bir ürünüdür.
Her ne kadar bu düşünce deneylerle test edilebilir yada ıspatlanabilir olmasa da gerçek olduğunu bildiğimiz tek şeyin kesinlikle kendimiz olduğunu vurguluyor. Nesnelerin, ortamlarımızın ve hatta başkalarının varlığını ispatlayamayız. Hepsi beynin bir fıçıdaki ürünü olabilir.
FENOMENİZM (FENOMENALİZM)
Bu teoriye göre deneyimlerimizin ötesinde bir şey olduğunu söyleyemeyiz. Bir şey gördüğümüzü söyleyebiliriz ama o şeyin orada olduğunu söyleyemeyiz.
Fenomenizm, Solipsizm'in daha hafif bir şeklidir. Fenomenizm, Solipsizm'in yapmadığı, yalnızca onlarla ilgili deneyimlerinizle kendi varlığınızın ötesinde şeyler deneyimlemenize izin verir. Fenomenizm görüşüne göre başkalarının deneyimlerinin gerçekten var olduğunu ispatlayamayız.
Dahası bir nesnenin gerçekten var olduğunu söyleyemeyiz. Fenomenalizm teorisine göre başkalarının ne düşündüğünü, hissettiğini ya da yaşadığını tam olarak bilemeyiz. Bunun yerine gördüğümüz, duyduğumuz veya hissettiğimiz her şeyin yalnızca duyusal bir uyarıcı olduğu söylenebilir.
Solipsizm'e benzer olarak Fenomenalizm yalnızca kendi deneyimlerimize güvenebileceğimizi ileri sürmektedir. Ancak bu diğer insanlar tarafından gerçekleştirilen bilimsel teorileri reddetmemiz gerektiği anlamına gelir.
HEDONİZM VE NİHİLİZM
Hedonizm ve Nihilizm bize yaşamda hangi şeylerin anlam ifade ettiğini söyleyen iki felsefi düşüncedir.
Hedonizm değeri olan tek şeyin zevk veren şey olduğu inancıdır. Hedonistik filozoflar yaşamdaki nihai hedef olarak mutluluk ve zevk peşinde koşarlar ve başkalarının hayatlarına zevk getirmek için ellerinden geleni yaparlar. Doğal olarak bizi mutlu eden ve başkalarına mutluluk getirmekten zevk alan şeyleri yaptığımız için hedonizmin insan içgüdüsüne en yakın şey olduğu söylenir.
Nihilizm ise tam tersidir. Nihilizm yaşamdaki hiçbir şeyin hiçbir değeri olmadığını ve bu nedenle yaşamın kendisinin bir amacı olmadığını belirtir. Nihilizm gibi felsefi düşünceler insanların korktuğu düşüncelerdendir.
Neden burada olduğumuzu sürekli sorgulamamıza neden olan Nihilizmdir çünkü Nihilist bir cevapla karşılaşmaktan korkarız. Bu nedenle modern Nihilizm hayatı mümkün olduğu kadar anlamlı hale getirmemiz gerektiğini belirtir.
Varlığımıza gelince kimse kesin cevaplara sahip değil. Neden var olduğumuzu veya çevremizdeki dünyayı nasıl tecrübe ettiğimizi bilmiyoruz. Felsefe dünyanın nasıl çalıştığını ve bilgimizi neye dayandırdığımızı araştırmaktır. Aklımızı çevremizdeki dünyaya açmamıza yardımcı olabilir ama ilk baştakinden daha fazla soruyu da beraberinde getirebilir. Zaten felsefe böyle çalışır.
Kaynak: Stanford Encyclopedia of Philosophy
